Wartości – hierarchie (systemy)

Wartości – hierarchie (systemy), w socjologii pojęcie „wartość” stosowane jest w analizie zjawisk społecznych; ujmowane bywa w sposób obiektywny 1 subiektywny. W znaczeniu obiektywnym mówi się o wartościach mając na myśli rzeczy lub zjawiska pożyteczne dla pewnego systemu, tzn. podtrzymujące istnienie i (lub) rozwój tego systemu; systemem takim może być jednostka ludzka (jako system psychofizyczny), grupa społeczna, organizacja, społeczeństwo globalne itd. Przy tak przyjętej zrelatywizowanej interpretacji terminu występować mogą różne hierarchie wartości w zależności od systemu, do którego się one odnoszą. W odniesieniu np. do jednostki ludzkiej można by mówić o hierarchii wartości jako odpowiedniku hierarchii potrzeb człowieka, gdyby się przyjęło dokonaną przez A. H. Maslowa klasyfikację potrzeb na: 1. fizjologiczne; 2. bezpieczeństwa i pewności; 3. społeczne; 4. potrzeby „ego”; 5. potrzeby samorealizacji (pewne minimalne zaspokojenie potrzeb wcześniej wymienionych jest warunkiem pojawienia się następnych). Wartości bowiem zaspokajają określone potrzeby. Na ogół jednak pojęcie „hierarchia wartości” związane jest z subiektywnym rozumieniem wartości, tj. rozumieniem jej jako sądu oceniającego rzeczy i zjawiska. Sądy takie odgrywają poważną rolę w percepcji ludzkiej, kształtowaniu postaw i zachowań. Uważa się zazwyczaj, że tworzą one pewien system obejmujący zarówno wartości uznawane, jak i odczuwane przez poszczególne jednostki (S. Ossowski). Również w skali społecznej wartości tworzą pewne systemy (wartości zinternalizowane wśród członków danej zbiorowości, zwłaszcza zaś zinstytucjonalizowane). Przy omawianym subiektywnym rozumieniu tego terminu znane są różne klasyfikacje wartości.