Gospodarka drobnotowarowa

Gospodarka drobnotowarowa, gospodarka, której produkcja opiera się na prywatnej własności środków produkcji i pracy właściciela tych środków, będącego równocześnie właścicielem wytwarzanych przez siebie produktów. Do podstawowych dziedzin, w których utrzymała się dotychczas g.d., należą rolnictwo i rzemiosło; gospodarka ta, od czasu upadku wspólnoty pierwotnej, towarzyszy wszystkim przedsocjalistycznym formacjom społeczno-ekonomicznym oraz okresowi przejściowemu od kapitalizmu do socjalizmu; nigdy jednak nie stanowiła głównej formy produkcji. Rozwój kapitalizmu wielkoprzemysłowego ruguje drobnych producentów: najpierw (szybciej) z rzemiosła, następnie (wolniej) także z rolnictwa. Drobne gospodarstwa rolne i warsztaty rzemieślnicze nie wytrzymują konkurencji z nowoczesnymi wielkimi przedsiębiorstwami rolnymi i przemysłowymi. Proces rugowania g.d. jest Jednak długotrwały; g.d. przeciwstawia bowiem wyższości ekonomicznej i technicznej wielkich przedsiębiorstw nadmierną pracę, „oszczędność” na wszelkich wydatkach, wykorzystanie pracy członków rodziny; zdolność do wielkich wyrzeczeń często próbowano tłumaczyć wyższością g.d. nad gospodarką wielką. Eksploatacja i rujnowanie drobnych producentów przez wielki kapitał skłania do sojuszu klasy robotniczej z drobnomieszczaństwem, przede wszystkim zaś z pracującym chłopstwem. Rozwiązanie problemu g.d. przynosi socjalizm przez rozwój spółdzielni pracy (-+ spółdzielczość) oraz spółdzielni produkcyjnych.