Tayloryzm

Tayloryzm, nazwa najwcześniejszego okresu rozwoju burżuazyjnej nauki organizacji i kierownictwa; pochodzi od nazwiska F. W. Taylora, amerykańskiego inżyniera, zwanego niekiedy „ojcem naukowej organizacji”; terminem „t.” obejmuje się nie tylko tzw. system Taylora, lecz także prace i osiągnięcia jego współpracowników i bezpośrednich następców F. B. Gilbretha, H. L. Gantta, H. Emersona, W. Kenta i in. J. Taylor przede wszystkim zwrócił uwagę na ogromne marnotrawstwo czasu występujące w procesach produkcyjnych; zajął się on badaniem i ustalaniem czasu potrzebnego do wykonania określonego zadania. W wyniku przeprowadzonych prac badawczych wprowadzony został m. in.: 1. system normowania pracy na podstawie badań chronometraźowych; 2. funkcjonalny system zarządzania, który jednak w swojej klasycznej formie nie wytrzymał próby życia. Ustaloną w tym systemie zasadę przygotowania pracy przed jej wykonaniem należy uznać za trwałe osiągnięcie t. Uogólniając można powiedzieć, że celem t. jest ustalanie zasad prawidłowej organizacji pracy na podstawie doświadczeń dokonywanych przy zastosowaniu metod naukowych. Z merytorycznego punktu widzenia t. zawierał pewne elementy postępu, jednak w warunkach gospodarki kapitalistycznej służył do zwiększenia wyzysku i prowadził do nadmiernej i szkodliwej dla zdrowia robotników intensyfikacji pracy, pogłębiając sprzeczności między kapitałem a pracą. T. był zwalczany przez uświadomioną część klasy robotniczej; spotkał się także z oceną ze strony Lenina; skrytykował on ostro t., nazywając go „naukową metodą wyciskania potu”; zalecał jednak badanie i wykładanie systemu Taylora, widząc w nim elementy, które mogą się przyczynić do usprawnienia gospodarki socjalistycznej.