Makroekonomiczne i mikroekonomiczne wielkośći

Makroekonomiczne i mikroekonomiczne wielkośći; zarówno w ekonomii politycznej, jak też w polityce gospodarczej kładzie się coraz większy nacisk na badania związane z funkcjonowaniem gospodarki narodowej jako całości oraz z funkcjonowaniem jej poszczególnych elementów składowych. Pojedyncze zjawiska ekonomiczne również ocenia się w powiązaniu z działalnością poszczególnych jednostek gospodarujących lub przedsiębiorstw, jak też w skali całej gospodarki narodowej albo jej podstawowych działów. Punktem wyjścia do powyższych badań było najpierw tradycyjne rozróżnianie makro- i mikroekonomii. Makroekonomia zajmuje się analizą wielkości ekonomicznych zagregowanych, a więc ujmowanych dla całej gospodarki narodowej. Stanowi to przedmiot ekonomii politycznej. Natomiast pod pojęciem mikroekonomii rozumie się poszczególne dyscypliny zajmujące się analizą zjawisk i działalności takich jednostek gospodarujących, jak przedsiębiorstwo, gospodarstwo domowe czy poszczególne osoby lub ich grupy. Podane wyżej rozróżnienia: ekonomii jako ogólnej teorii ekonomicznej i ekonomik szczegółowych jako dziedzin rozwijających teorię ekonomiczną na tle działalności jednostek należy traktować jako mało precyzyjne i w istocie jedynie tylko orientacyjne pojęcia. Makroekonomia bowiem również obejmuje swoimi badaniami potrzeby jednostki, jej postawę, zachowanie się oraz kierunki i bodźce postępowania, jak też wiele innych zjawisk o charakterze szczegółowym. Podobnie, mikroekonomia obejmuje wiele analiz szczegółowych, biorąc za punkt wyjścia analizy całościowe odnoszące się do różnych wielkości zagregowanych lub też konfrontując badania poszczególnych zjawisk bądź ich grup z wielkościami agregatowymi. Przykładem może tu być badanie popytu występującego w powiązaniu z poszczególnymi jednostkami i grupami społecznymi lub według wielkości dochodów w powiązaniu z obszarem wsi, miast, bądź w skali poszczególnych regionów i całego kraju. Podobnie można analizować zjawiska produkcji występujące na tle poszczególnych stanowisk pracy, następnie w przedsiębiorstwie i jego oddziałach, w poszczególnych branżach i gałęziach gospodarki oraz w skali całego kraju, jego regionów bądź działów gospodarki narodowej. Wielce użyteczne natomiast i o zasadniczym znaczeniu w praktyce są analizy gospodarcze obejmujące występowanie wielkości makro- i mikroekonomicznych, będące punktem wyjścia do bieżących i perspektywicznych posunięć polityki gospodarczej. Pierwszym kryterium podziału wielkości makro- i mikroekonomicznych jest struktura gospodarcza i społeczna. Systematyka tego podziału nie została wprawdzie przeprowadzona w sposób precyzyjny i konsekwentny, niemniej w polityce ekonomicznej rozróżnia się makrostrukturę gospodarki narodowej oraz jej liczne ujęcia mikrostrukturalne. Przyjmuje się, iż na makrostrukturę gospodarki narodowej składa się jej podział na podstawowe działy, w tym produkcyjne, jak przemysł i rolnictwo, i nieprodukcyjne — gospodarka komunalna i mieszkaniowa lub poszczególne działy socjalne (klasyfikacja gospodarki narodowej). Pod pojęciem mikrostruktury gospodarki narodowej należy rozumieć podział każdego z jej działów na poszczególne gałęzie, branże, dziedziny społeczne oraz poszczególne jednostki gospodarcze i społeczne, w tym zwłaszcza przedsiębiorstwa i różnego typu zakłady pracy. Analogicznie, w ujęciu makrostruktury społecznej, polityka socjalna i socjologia dokonują najpierw podstawowego podziału społeczeństwa na główne klasy 1 warstwy (robotnicy, chłopi i inteligencja), na główne zawody (struktura społeczno-zawodowa) oraz na podstawowe zgrupowania społeczne, także w ujęciu przestrzennym (wielkie miasta lub aglomeracje miejsko-przemysłowe, strefy podmiejskie, obszary wiejskie). Do mikrostruktur społecznych zalicza się przede wszystkim rodzinę, zgrupowania w zakładach pracy, na terenie danej wsi lub osiedli mieszkaniowych. Badania makro- i mikrostruktur ekonomicznych mają zasadniczą wartość dla analizy proporcji gospodarczych i społecznych oraz kształtujących się w danym okresie, jak też planowanych na przyszłość zmian w istniejącej makrostrukturze i w mikrostrukturach ekonomicznych. Stanowi to podstawę do wytyczania określonych kierunków polityki gospodarczej pod kątem zapewniania bardziej harmonijnego i proporcjonalnego rozwoju oraz pod kątem przezwyciężania stałych i przejściowych dysproporcji strukturalnych. Następne kryterium podziału na makro- i mikroekonomiczne wielkości stanowi skala ich agregowania. Przykładem tego rodzaju ujęcia stają się takie zjawiska, jak badanie oszczędzania w odniesieniu do poszczególnych osób, kategorii zatrudnienia lub obszarów oraz badanie całości zjawiska oszczędzania w skali kraju i jego regionów. Podobnie można wskazać na badania procesu akumulacji finansowej w poszczególnych przedsiębiorstwach oraz analizę akumulacji w skali całej gospodarki narodowej. To samo dotyczy procesu inwestycyjnego, zapasów, a także poprzednio wymienianych zjawisk produkcji i popytu. Uwydatnia się również tutaj zasadnicze znaczenie badań szczegółowych oraz analiz ogólnych dotyczących wielkości agregatowych, pod kątem wykorzystania prowadzonych badań w celu kształtowania kierunków polityki gospodarczej. Niejednokrotnie podkreśla się celowość stosowania w badaniach wielkości makro- i mikroekonomicznych odpowiednio zróżnicowanych metod i modeli. Istotnie, makro- i mikroekonomiczne metody badań znajdują obecnie szerokie zastosowanie, przy czym sporządza się wiele modeli ułatwiających bardziej precyzyjne ujmowanie konkretnych procesów lub zjawisk gospodarczych. Ze szczególnym naciskiem trzeba wskazać na wzajemne powiązania i oddziaływanie na siebie wielkości makro- i mikroekonomicznych, a także na istotne odrębności i różnice między nimi. Należy zwłaszcza pamiętać, iż z reguły suma wielkości mikroekonomicznych nie tworzy ich makroekonomicznej wielkości. Oczywiście, zachodzą jak najściślejsze powiązania, np. między wielkością produkcji poszczególnych przedsiębiorstw przemysłowych a ogólną wartością produkcji całego przemysłu. Nie oznacza to jednak, iż jest to równoznaczne z prostym sumowaniem poszczególnych wielkości mikroekonomicznych i otrzymywaniem dzięki temu ich postaci makroekonomicznej. Analiza w.m. i m. pozwala ponadto na ocenę warunków, w których można wyraźnie zapewnić optimum wyników gospodarowania. Badania makroekonomiczne prowadzą do określania optimum w całej gospodarce narodowej, natomiast badania mikroekonomiczne do wyznaczenia go w poszczególnych dziedzinach lub przedsiębiorstwach. Rodzą się tu jednocześnie trudne zadania dla polityki gospodarczej, jak wiązać optima cząstkowe z optimum dla całej gospodarki narodowej. Skoordynowanie całokształtu tych procesów i uzgadnianie rozbieżnych tendencji lub sprzeczności, np. interesów załóg poszczególnych przedsiębiorstw z korzyściami ogólnospołecznymi, należy do istotnych przesłanek planowania i polityki gospodarczej. Wreszcie — trzeba dodać, że w gospodarce socjalistycznej zasadnicze Znaczenie mają analizy związane z badaniami wielkości makroekonomicznych. Tego rodzaju tendencje zarysowują się obecnie coraz widoczniej również we współczesnej gospodarce kapitalistycznej, gdzie wyraźnie tracą na znaczeniu badania pojedynczych zjawisk popytu czy podaży lub innych wielkości mikroekonomicznych.