Funkcja wyboru

Funkcja wyboru (funkcja kryterium, funkcja celu), część informacji niezbędna do budowy planu, występująca formalnie w programach matematycznych; pozwala ona wybrać rozwiązanie optymalne, tj. najlepsze wśród rozwiązań możliwych (w obszarze dopuszczalnych rozwiązań). F. w. opisuje punkt widzenia (kryterium), z jakiego należy oceniać dokonywany wybór. Istotną rolę w f.w. odgrywają parametry opisujące znaczenie (wagę) zmiennych wyboru. F. w. może nakazywać maksymalizację efektu (produkcji) przy danych środkach działania (zasobach produkcyjnych). W takim przypadku wagami, określającymi znaczenie produktów, są najczęściej ich ceny. Niekiedy przypisuje się produktom zysk jednostkowy (postulat maksymalizacji zysku). Ten typ parametru jest jednak trudniejszy do ustalenia i mniej stabilny niż cena. Często w f.w. występuje także postulat minimalizacji kosztów działania przy zadanych do osiągnięcia efektach (produktach). W tym przypadku wagami przypisywanymi zmiennym wyboru są ceny zakupu lub korzystania ze środków działania (np. cena surowca, płaca jednostkowa), albo koszty jednostkowe produktów. F.w. wyrażającą postulat minimalizacji kosztów produkcji trudno nazwać funkcją celu, którym mogą być produkty lub potrzeby zaspokajane przez produkty. Parametry (wagi) występujące w f.w. są ustalane przez kierownictwo budujące plan (program) lub przez jego władzę zwierzchnią. Za pomocą f.w. wyraża się preferencję tego, który ją ustala. Preferencje takie w zasadzie powinny być zgodne z preferencjami odbiorcy planowanego produktu, mogą jednak być różne (np. w przypadku nowej produkcji i ograniczania produkcji społecznie szkodliwej). W każdym przypadku f.w. powinna być zgodna z istniejącym systemem pobudzania. F. w. jest pomostem między planem zatrudniania lub powiększania posiadanych zasobów produkcyjnych (primalem) a planem ocen produktów i zasobów produkcyjnych (dualem).