Dobra martwej ręki

Dobra martwej ręki, zrodzone w feudalizmie określenie posiadłości ziemskich, których właściciel zależny (dominus utilis) nie mógł bez zgody swojego seniora zbywać i którymi nie mógł rozporządzać na mocy zapisu testamentowego. W końcu okresu formacji feudalnej terminem „d.m.r.” określano nieruchomości należące do wszelkiego rodzaju osób prawnych, których statuty zawierały zakaz zbywania tych nieruchomości. Najczęściej były to nieruchomości należące do fundacji typu charytatywnego, pozostających pod wpływem kościoła. Podstawą materialną utworzenia fundacji była zwykle nieruchomość przeznaczona przez właściciela na cele charytatywne. Fundacja stawała się właścicielem tej nieruchomości na mocy zapisu testamentowego lub darowizny. Rodząca się burżuazja widziała w d.m.r. przeszkodę w swoim rozwoju, ponieważ dobra te w myśl statutów fundacji nie mogły być zbywane, a tym samym nie mogły stać się jej własnością i być przez nią wykorzystane. Ten negatywny stosunek burżuazji do d.m.r. znalazł wyraz w ustawodawstwie rewolucji francuskiej, które zlikwidowało wiele fundacji duchownych i świeckich oraz ustaliło zasadę, że nabycie dóbr przez fundację wymaga upoważnienia ustawowego. W Polsce przedrozbiorowej występował również negatywny stosunek do d.m.r. Wyrazem tego były wprowadzone w XVII i XVIII w. ustawowe ograniczenia i zakazy przechodzenia dóbr ziemskich z rąk szlachty na rzecz kościoła. Po II wojnie światowej wszelkiego rodzaju nieruchomości ziemskie, stanowiące własność związków wyznaniowych lub ich instytucji, zakładów i zakonów, zostały przejęte przez państwo. W myśl ustawy i przejęciu przez państwo d.m.r., dochód z tych dóbr przeznaczony został wyłącznie na cele charytatywne lub religijne (tzw. Fundusz Kościelny).