Owenizm

Owenizm, angielski odłam socjalizmu utopijnego, którego twórcą był wielki angielski myśliciel i działacz społeczny — R. Owen; był on reformatorem, założycielem ruchu spółdzielczego, a jednocześnie propagatorem socjalizmu jako ustroju równości i sprawiedliwości społecznej, bez prywatnej własności i antagonizmów klasowych. Ideą przewodnią Owena było stworzenie społeczeństwa komunistycznego przez stopniowe przemiany, pokojowo bez czyjejkolwiek krzywdy, przy użyciu metod przekonywania, a także eksperymentów na możliwie szeroką skalę. Wnikliwie i ostro krytykując kapitalizm Owen przeciwstawiał atomistycznie zbudowanemu społeczeństwu burżuazyjnemu zintegrowane społeczeństwo socjalistyczne, które miało powstać wówczas, gdy środki produkcji staną się własnością społeczną i szeroko rozwinie się nowy system wychowawczy człowieka. System komunistycznych gmin spółdzielczych, zarządzanych centralnie i planowo, miał zespolić się z nowoczesnym systemem fabrycznym i właściwą mu organizacją produkcji. Owen wierzył, że przemiany dokona sama klasa robotnicza i dlatego usiłował połączyć swój socjalizm z młodym ruchem robotniczym. O. zyskał sobie licznych uczniów i zwolenników w Anglii i USA (w USA założono szereg gmin, które miały się stać wzorcem przemiany dla całego społeczeństwa; istniały one jednak bardzo krótko), wśród których wybitniejszym dorobkiem ekonomicznym wyróżnili się W. Thompson i J. F. Bray. Jako kierunek socjalistyczny o. zamiera w latach 40-tych XIX w.