Monopson

Monopson, jedyny nabywca; odpowiednik monopolu w dziedzinie zakupu. Monopsonista może zatem wyznaczać ceną nabycia dla siebie najkorzystniejszą. Każde przedsiębiorstwo jest jednocześnie sprzedawcą (własnych wyrobów) i nabywcą (środków produkcji, siły roboczej). Istnieją więc sytuacje, gdy monopolista, jeżeli Jest jedynym lub głównym nabywcą jakiegoś surowca lub półfabrykatu staje się jednocześnie monopsonistą. Eksploatuje wówczas z jednej strony — przez ceny sprzedaży — swoich odbiorców, z drugiej zaś — przez ceny zakupu — dostawców. Monopsonistami są np. monopole tytoniowe (zakup liści tytoniu), monopole petrochemiczne (ropy). Również przedsiębiorstwo nie będące monopolem, Jeżeli — choćby ze względu na swoją lokalizację — opanuje jakiś lokalny rynek zakupu, staje się na nim monopsonistą. Z m. mamy do czynienia tylko wtedy, kiedy na rynku znajduje się jeden nabywca 1 wielu nie zorganizowanych sprzedawców (dostawców). Nie możemy natomiast mówić o m. w sytuacji, gdy na rynku znajduje się wprawdzie jeden tylko nabywca, ale i tylko Jeden sprzedawca (monopolista). Jeżeli jedyny nabywca jest jednocześnie monopolistą w zakresie swoich własnych wyrobów, mówimy o monopolu bilateralnym. Jest to sytuacja typu oligopolistycznego. Jeżeli każdy z partnerów na własną rękę prowadzi politykę monopolistyczną, ich zyski będą niższe niż w przypadku gdyby doszli do porozumienia. W praktyce zatem takie sytuacje prowadzą do powiązań monopolistycznych typu pionowego.