Budownictwo

Budownictwo, dział gospodarki narodowej, obejmuje przede wszystkim: 1. roboty budowlane, polegające na wznoszeniu, przebudowie, odbudowie, adaptacji, modernizacji, naprawie lub rozbiórce budynków i budowli; 2. roboty montażowe maszyn i urządzeń. Poza tym do działu b. zalicza się także roboty związane pośrednio z podstawową działalnością b., np. prace projektowe, roboty geologiczne, polegające na poszukiwaniu złóż mineralnych, badanie stanu wód i mechaniki gruntu oraz roboty geodezyjne i kartograficzne. B. odgrywa ważną rolę w gospodarce narodowej tworząc nowe obiekty produkcyjne lub usługowe majątku trwałego lub rozbudowując i modernizując istniejące. W wyniku działalności b. powiększone zostają zdolności produkcyjne i usługowe poszczególnych działów gospodarki narodowej, m. in. przemysłu, transportu, gospodarki komunalnej czy b. mieszkaniowego, co stanowi podstawę do wzrostu dochodu narodowego oraz stopy życiowej ludności. Ważną również funkcją b. są roboty remontowe zarówno bieżące, jak średnie i kapitalne, zapobiegające dewastacji i wpływające na utrzymanie w gotowości technicznej istniejącego majątku trwałego. B. obejmuje następujące rodzaje robót: b. ogólne, b. przemysłowe, b. górnicze dołowe, b. inżynieryjno-wodne, b. linii energetycznych i telekomunikacyjnych, roboty rolne i leśne, roboty montażowe. Charakterystyczne dla b. — w odróżnieniu od przemysłu — jest to, że budynki i budowle, a więc podstawowe przedmioty działalności budowlanej są trwale związane z ziemią. Miejscem produkcji budowlano-montażowej jest plac budowy, obejmujący nie tylko teren, na którym ma stanąć nowy obiekt, ale także teren przyległy, wydzielony z otoczenia, na którym prowadzi się prace przygotowawcze i pomocnicze, wznosi tymczasowe budowle i urządzenia, gromadzi materiały i sprzęt budowlany. O efektywności b. decydują zarówno koszty, jak i okres trwania budowy. Nowoczesne i postępowe metody wykonawstwa inwestycyjnego w b. zmierzają do tego, aby jak najwięcej czynności przenieść poza plac budowy, do zakładów’ o charakterze przemysłowym, pozostawiając na placu budowy jedynie roboty związane z fundamentami i montażem. Kierunek ten, nazywany uprzemysławianiem b., ma na celu uniezależnienie cyklu budowy od wpływów klimatyoznych oraz przejście od czynności wykonywanych indywidualnie, sposobem tradycyjnym, do seryjnej produkcji przemysłowej. Roboty budowlano-montażowe mogą być realizowane systemem zleceniowym lub gospodarczym, tzn. przez uspołecznione przedsiębiorstwa budowlano-montażowe lub w jednostkach nie zajmujących się b. przez brygady remontowo-budowlane, samodzielne oddziały wykonawstwa inwestycyjnego (SOWI), rzemieślników itd. Przy budowie większych, złożonych obiektów współpracuje kilku wykonawców. Pracę ich koordynuje generalny wykonawca, którym najczęściej jest przedsiębiorstwo budowlane, wykonujące roboty podstawowe. Generalny wykonawca zawiera z inwestorem umowę na całość robót, wchodzących w zakres jednego zadania inwestycyjnego, a następnie zleca roboty nie wchodzące w zakres jego specjalizacji innym przedsiębiorstwom — podwykonawcom. Realizacja budowy wymaga nadzoru, w celu sprawdzenia czy budowa przebiega zgodnie z dokumentacją projektowo-kosztorysową oraz czy jakość wykonywanych robót zgodna jest z założeniami. Wartość robót budowlano-montażowych, zrealizowana w gospodarce uspołecznionej w 1970, wynosi ok. 135 mld zł, w tym przez przedsiębiorstwa budowlano-montażowe 80% i systemem gospodarczym 20%. Przedsiębiorstwa budowlano-montażowe zatrudniały ok. 835 tys. osób. Ponadto ludność we własnym zakresie i za pomocą rzemiosła zrealizowała w 1970 b. o wartości ok. 19—20 mld zł. Roboty geologiczne, geodezyjne, kartograficzne wykonywane są w przeważającej części przez wyspecjalizowane przedsiębiorstwa. Większość robót projektowych wykonują biura projektowe.