Produkcja globalna

Produkcja globalna, wielkość charakteryzująca rezultat pracy określonej jednostki produkcyjnej (np. przedsiębiorstwa) w pewnym okresie (np. w miesiącu lub roku), a więc suma nakładów pracy żywej i pracy uprzedmiotowionej zmaterializowanych w badanym okresie w produkcji zakończonej i niezakończonej (łącznie z produkcją usług); wielkość ta może być wyrażona w formie naturalnej lub wartościowej; obliczenia mogą być prowadzone metodą zakładową (wg przedsiębiorstw), gałęziową (wg gałęzi), działów gospodarki narodowej (wg działów gospodarki) oraz gospodarki narodowej. Obliczając wielkość p.g. określonej jednostki produkcyjnej eliminuje się jej obrót wewnętrzny. Prowadząc obliczenia np. metodą zakładową z p.g. przedsiębiorstwa eliminuje się produkcję podległych zakładów lub oddziałów, przetwarzaną następnie przez inne zakłady albo oddziały tego samego przedsiębiorstwa. Prowadząc obliczenia metodą gałęziową z p.g. gałęzi eliminuje się obrót wewnątrzgałęziowy, który z natury rzeczy jest większy niż suma obrotów wewnątrz przedsiębiorstw tworzących daną gałąź. W praktyce polskiej metodą zakładową oblicza się p.g. takich działów, jak przemysł, transport i łączność oraz budownictwo, w rolnictwie natomiast p.g. oblicza się jako sumę produkcji roślinnej oraz produkcji zwierzęcej. Metodą działów gospodarki narodowej oblicza się p.g. rolnictwa; tak obliczoną produkcję rolnictwa określa się mianem „produkcji brutto” lub „produkcji gotowej”. Prowadzi się również obliczenia metodą gospodarki narodowej; obliczoną w ten sposób p.g. określa się również nazwą „produktu globalnego netto”; przez odjęcie od tego ostatniego kosztów zużycia środków trwałych wyrażonych wielkością odpisów amortyzacyjnych można uzyskać wielkość dochodu narodowego. Kategoria p.g. jest ważnym narzędziem analizy oraz planowania, gdyż daje podstawę do ustalenia konkretnych powiązań i współzależności między produkcją poszczególnych przedsiębiorstw, gałęzi i działów gospodarki narodowej. Należy jednak zdawać sobie sprawę z ograniczonego znaczenia tej kategorii oraz z taktu, że przy porównaniach w czasie (na przestrzeni kilku lat) na wielkość jej wpływają nie tylko faktyczne rozmiary produkcji, lecz również zmiany organizacyjne, co wynika bezpośrednio z samej definicji p.g. Ponieważ pełna wartość poszczególnych produktów liczona jest wielokrotnie, zatem np. w wartości p.g. liczonej metodą zakładową zmiany w stosunkach kooperacji między przedsiębiorstwami mogą zwiększyć lub zmniejszyć tę wielokrotność, co tym samym wpłynie na zmianę wielkości p.g. gałęzi lub działu gospodarki liczonej metodą zakładową, bez faktycznej zmiany fizycznych rozmiarów produkcji.