Klasowa walka

Klasowa walka, występuje w klasowych formacjach społeczno-ekonomicznych Jako wyraz antagonistycznych sprzeczności interesów klasowych. Od upadku wspólnoty pierwotnej i rozszczepienia społeczeństwa na przeciwstawne klasy, w.k. stała się siłą napędową historii. Z wyjątkiem okresu wspólnoty pierwotnej historia dotychczasowego społeczeństwa — pisali Marks i Engels w Manifeście Komunistycznym — jest historią w.k. Pierwszą antagonistyczną formacją klasową było — niewolnictwo, w którym toczyła się walka między właścicielami niewolników a pozbawionymi praw niewolnikami, między bogaczami a biedotą. W feudalizmie główny front w.k. przebiega między chłopstwem pańszczyźnianym a feudalami (żakieria, Wojna Chłopska 1525, powstania chłopskie w Rosji, na Ukrainie i w Polsce). Rozwój kapitalistycznej formy produkcji w łonie feudalizmu rodzi walkę burżuazji przeciwko feudalizmowi, która znajduje uwieńczenie w rewolucjach burżuazyjnych (reformacja, angielska rewolucja burżuazyjna w XVII w., Wielka Rewolucja Francuska 1789, Wiosna Ludów 1848). Zasadniczą cechę kapitalizmu stanowi w.k. między proletariatem a burżuazją. w ostrych starciach i bitwach klasowych (czartyzm w Anglii, powstanie liońskie 1831—34, powstanie tkaczy śląskich 1848, rewolucja lipcowa 1848, Komuna Paryska 1871) proletariat w skali europejskiej kształtuje się z „klasy w sobie” w „klasę dla siebie” (klasy społeczne). Proletariat toczy w.k. w trzech płaszczyznach: ekonomicznej, politycznej i ideologicznej. Walka ekonomiczna — to walka proletariatu o lepsze warunki sprzedaży swojej siły roboczej, o większy udział w wytworzonym przez siebie dochodzie społecznym. Całkowicie jednak urzeczywistnić swoje cele ekonomiczne, tj. zlikwidować wyzysk, proletariat może tylko przez zdobycie władzy politycznej. W walce politycznej znajdują swój skoncentrowany wyraz podstawowe interesy ekonomiczne proletariatu i najszerszych mas pracujących wyzyskiwanych przez burżuazję. Obalenie ustroju kapitalistycznego dokonuje się przez rewolucję socjalistyczną i ustanowienie dyktatury proletariatu. W dziedzinie ideologicznej walka toczy się między ideami postępu, których najbardziej konsekwentnym ucieleśnieniem jest marksizm-leninizm, a wstecznictwem. Reprezentantem postępowych idei społecznych jest zawsze klasa rewolucyjna. Bez rewolucyjnej teorii nie może być rewolucyjnej praktyki. Organizacyjną i polityczną emanacją w.k. proletariatu jest partia marksistowska: najbardziej świadomy, zorganizowany oddział proletariatu, przewodzący masom pracującym w walce o obalenie kapitalizmu i zbudowanie społeczeństwa komunistycznego. We współczesnym świecie kapitalistycznym przeciwieństwa klasowe nie słabną. Zjawiska ekonomiczno-polityczne nie są statycznymi, zastygłymi faktami, lecz dynamicznym, wieloaspektowym procesem. W rozwiniętych gospodarczo krajach niezaprzeczalnie robotnicy obecnie osiągnęli stosunkowo wysoki standard życiowy. Lecz na tym nie wyczerpuje się lista potrzeb jednostki ludzkiej. Nie można bowiem nie dostrzegać, że to względne korzystanie z owoców cywilizacji technicznej zostało okupione powtórną dehumanizacją i wyalienowaniem pracy. Współczesna technika wprzęgnięta w mechanizm maksymalizacji zysku przeobraża robotnika w robota, w liczbę, w symbol kalkulacji. Technologiczna racjonalność przekształca się w irracjonalność, dławi podstawowe duchowe potrzeby robotnika, potrzebę zaangażowania, znaczenia. Postępujący proces alienacji i depersonalizacji pracy obejmuje nie tylko proletariat przemysłowy, ale też wciąż rosnącą armię najemnych pracowników sektora usług, administracji, bankowości, handlu. Ten pogłębiający się rozdźwięk między systemem organizacji pracy a osobowością ludzką, między punktem widzenia kapitalistycznej oligarchii, traktującej masy ludzkie Jako przedmiot swoich ekonomicznych i politycznych manipulacji (militaryzm, wojny) a potrzebami rozwoju jednostki ludzkiej, jej bezpieczeństwa, samourzeczywistnienia musi prowadzić do negowania istniejącego stanu rzeczy, do walki o zmianę struktury społecznej, o stworzenie instytucjonalnych gwarancji (system realnej demokracji), swobodnego, pełnego rozwoju osobowości ludzkiej. Oprócz tej endogenicznej płaszczyzny przeciwieństw i w.k. istnieje i nabiera coraz większego znaczenia druga, niejako egzogeniczna płaszczyzna sprzeczności. Wynikają one z międzynarodowego i hierarchicznego charakteru kapitalizmu. Kapitalizm był zawsze międzynarodowym systemem. Zawsze był także hierarchicznym systemem z wieloma w skali światowej stopniami nadrzędności i podporządkowania. Na szczycie hierarchii stała Jedna lub kilka metropolii („imperium” holenderskie, angielskie, francuskie, amerykańskie) na dole kolonie, pośrodku mniej lub bardziej ekonomicznie i politycznie zależne narody i państwa. Współczesne masowe procesy dekolonizacji wraz z zaostrzającą się walką o reformy społeczne, rodząc opór światowego imperializmu, stanowią obecnie główną płaszczyznę nabrzmiewania sprzeczności i pogłębiania w.k. Sprzeczności egzogeniczne będą nieuniknienie prowadzić do polaryzacji stanowisk i zaostrzania w.k. wewnątrz metropolii. Między bowiem polityką zewnętrzną a wewnętrzną istnieje ścisła funkcjonalna zależność. Wzrost reakcji jednej prowadzi do uwstecznienia drugiej. Agresja zewnętrzna rodzi terror wewnętrzny, ograniczenie swobód i wolności obywatelskiej, wzrost presji ekonomicznej (podatki, inflacja). Obiektywna logika kontrrewolucyjnych wojen będzie nieuniknienie prowadziła do intensyfikacji rewolucyjnego oporu mas pracujących. Odsłania ona bowiem absurd: rozwierającą się przepaść między racjonalnością współczesnych środków, mogących już obecnie zapewnić całej ludzkości warunki dłuższego, bezpieczniejszego i dostatniejszego życia, a nieracjonalnością celów monopolistycznego kapitalizmu, grożących ludzkości nuklearną zagładą.