Dyskryminacja ekonomiczna

Dyskryminacja ekonomiczna, zjawisko polegające na zastosowaniu do pewnych jednostek gospodarujących przepisów lub postępowania nieformalnego, pogarszającego ich pozycję przetargową w stosunku do innych Jednostek zajmujących się podobną działalnością gospodarczą. Wyróżniamy d.e. występującą w obrębie danego kraju i w międzynarodowych stosunkach ekonomicznych. D. e. w obrębie danego kraju przejawia się najczęściej w faktycznym, a niekiedy i prawnym upośledzeniu określonych grup rasowych w zakresie płac, możliwości uzyskania zatrudnienia w określonych zawodach, zamieszkania w określonych dzielnicach itp. Liczne przykłady faktycznej dyskryminacji występują w Stanach Zjednoczonych. W krajach rasistowskich, np. w Republice Południowej Afryki lub Rodezji, d.e. ludności kolorowej oparta Jest na przepisach prawnych. W pewnym sensie można także mówić o d.e. pracy kobiet, nawet w rozwiniętych krajach kapitalistycznych. W systemie socjalistycznym dąży się do likwidacji takich zjawisk, chociaż w praktyce okazuje się to trudniejsze, niż początkowo przypuszczano. D. e. w obrocie międzynarodowym znajduje wyraz we wprowadzeniu dyskryminujących przepisów celnych i ograniczeniach ilościowych w imporcie lub eksporcie do poszczególnych krajów. Działanie takie jest sprzeczne z wytycznymi GATT, zakładającymi upowszechnienie klauzuli największego uprzywilejowania. W praktyce Jednak d.e. występuje często, zwłaszcza w wyniku powstawania ugrupowań integracyjnych i unii celnych. W obrębie tych ugrupowań (np. w EWG) przyznaje się określone preferencje celne lub całkowicie likwiduje się cła dla wyrobów krajów-członków. W rezultacie wyroby krajów pozostałych stają się przedmiotem d.e., co rodzi tendencje do retorsji i utrudnia normalizację wymiany międzynarodowej. Przedmiotem d.e. były przez długi okres stosunki handlowe krajów socjalistycznych z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi (zwłaszcza ze Stanami Zjednoczonymi i niektórymi krajami EWG). Dyskryminacja ta znajdowała (a częściowo i obecnie znajduje) wyraz w nieprzestrzeganiu w stosunku do importu z krajów socjalistycznych zasady największego uprzywilejowania oraz w ograniczeniach i zakazach eksportu wielu artykułów (tzw. artykuły strategiczne, które w większości przypadków tymi artykułami nie są). Konsekwentne działanie krajów socjalistycznych doprowadziło w ostatnich latach do ograniczenia d.e. i pewnej normalizacji handlu międzynarodowego Wschód-Zachód, ale Jest Jeszcze daleko do pełnej liberalizacji wymiany handlowej. Zjawisko faktycznej d.e. występuje również w stosunkach obrotów handlowych krajów trzeciego świata z rozwiniętymi krajami kapitalistycznymi, przeciw czemu kraje rozwijające się protestują w UNCTAD.