Rada wzajemnej pomocy gospodarczej

Rada wzajemnej pomocy gospodarczej, powołana do życia w wyniku narady przedstawicieli Bułgarii, Czechosłowacji, Polski, Rumunii, Węgier i ZSRR, która odbyła się w Moskwie 5—8 1 1949; państwa te zyskały miano członków-założycieli R.W.P.G.; II 1949 do Rady przyjęta została Albania, X 1950 — NRD, a VI 1962 — Mongolia. Członkostwo w Radzie nie przeszkadza w uczestnictwie w innych międzynarodowych organizacjach i w zawieraniu umów międzynarodowych z krajami spoza Rady. Na mocy porozumienia z R.W.P.G. z IX 1964 Jugosławia bierze udział w pracach niektórych jej organów. W charakterze obserwatorów biorą udział w pracach Rady przedstawiciele KRL-D, DRW i Kuby. Od 1966 z udziału w pracach Rady zrezygnowała ChRL, w których uczestniczyła na prawach obserwatora; w końcu 1961 przestała brać udział w pracach R.W.P.G. Albania, której przedstawiciel oficjalnie zawiadomił Sekretariat Rady, iż jego rząd nie będzie uczestniczył w pracach jej organów. Cele i zadania R.W.P.G. określa statut przyjęty w 1959 na XII Sesji, obowiązujący oficjalnie od 13 IV 1960 po ratyfikowaniu go przez państwa członkowskie. Cele te były następnie wielokrotnie uzupełniane i konkretyzowane na naradach przedstawicieli partii komunistycznych i robotniczych krajów członkowskich w 1962 i w 1963 oraz na XVI, XVIII, XXIII, XXIV i XXV Sesji Rady. Podstawowym celem R.W.P.G. jest wszechstronne rozwijanie współpracy gospodarczej na zasadach równości stron i wzajemnych korzyści oraz poszanowania suwerenności, opartej na stopniowo realizowanych zadaniach międzynarodowego socjalistycznego podziału pracy i specjalizacji produkcji zmierzających do zbudowania socjalizmu i komunizmu w krajach członkowskich i zabezpieczenia pokoju światowego. Jednym z głównych celów odcinkowych jest współdziałanie w zakresie wzrostu produkcji, rozwoju postępu technicznego, wydajności pracy, powiększania przyrostu dochodu narodowego i stopy życiowej ludności. Podstawową formą realizacji tych celów jest koordynacja planów rozwoju gospodarczego poszczególnych krajów. Jednym z kluczowych zagadnień obrad XXIU Sesji R.W.P.G. było doskonalenie i pogłębienie metod koordynacji planowania gospodarczego i oparcia go na prognozach naukowo-technicznych i ekonomicznych. XXIV Sesja R.W.P.G. skupiła m. in. uwagę na sporządzeniu programu rozwoju współpracy i integracji gospodarczej krajów członkowskich. Integracja jest niezbędna w obecnym okresie intensywnego rozwoju, wiążącego się z przechodzeniem przede wszystkim od międzygałęziowego do wewnątrzgałęziowego podziału pracy w obrębie R.W.P.G. Na XXV Sesji przyjęty został „Kompleksowy program dalszego pogłębiania i doskonalenia współpracy i rozwoju socjalistycznej integracji gospodarczej krajów członkowskich R.W.P.G.” — dokument, którego rangę przyrównać można do przyjętego na XII Sesji Statutu Rady. Program ten wszechstronnie rozpatruje podstawowe problemy współpracy, wytycza kierunki ekonomicznej integracji krajów R.W.P.G. Każdy kraj dysponuje w R.W.P.G. tylko jednym głosem. Uchwały zapadają jednomyślnie i mają charakter zaleceń lub decyzji. Forma zaleceń stosowana jest w istotnych sprawach współpracy ekonomicznej i naukowo-technicznej, decyzji natomiast — głównie w sprawach organizacyjno-proceduralnych. Zalecenia R.W.P.G. obowiązują po zatwierdzeniu ich przez rządy zainteresowanych krajów, decyzje zaś — z chwilą ich podjęcia. Kraj, który nie wyraził zainteresowania daną sprawą, nie jest związany treścią dotyczącego jej zalecenia; może jednak przystąpić w dowolnym terminie i wówczas dane zalecenie zacznie go obowiązywać. Organami Rady są: Sesja, Komitet Wykonawczy, stałe komisje i Sekretariat. Do zadań najwyższego organu — sesji R.W.P.G. — należy rozpatrywanie podstawowych problemów współpracy ekonomicznej i naukowo-technicznej, wytyczanie głównych kierunków działalności Rady oraz podejmowanie niezbędnych kroków do realizacji jej celów i zadań. Zwyczajne sesje zwoływane są nie rzadziej niż raz w roku i odbywają się kolejno w stolicach państw członkowskich. Komitet Wykonawczy jest głównym organem wykonawczym Rady, w jego skład wchodzą przedstawiciele krajów członkowskich (po jednym z każdego kraju) na szczeblu wicepremierów. Komitet Wykonawczy zastąpił działającą do VI 1962 naradę przedstawicieli krajów w Radzie; odbywa swoje posiedzenia nie rzadziej niż raz na dwa miesiące, kieruje całokształtem prac związanych z realizacją celów i zadań Rady zgodnie z postanowieniami sesji, obserwuje przebieg wykonania zobowiązań krajów członkowskich wynikających z przyjętych przez nie zaleceń organów R.W.P.G.; prowadzi prace związane z koordynacją planów, specjalizacją i kooperacją produkcji; rozpatruje wnioski krajów członkowskich, stałych komisji, Biura Komitetu Wykonawczego do spraw zbiorczych planów gospodarczych i Sekretariatu R.W.P.G. w sprawach współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej; analizuje przebieg tej współpracy i opracowuje wnioski dotyczące dalszego jej rozwoju. Komitet Wykonawczy kieruje pracami Sekretariatu i stałych komisji Rady oraz nakreśla kierunki ich działalności. Biuro KW do spraw zbiorczych planów gospodarczych jest organem Komitetu Wykonawczego. Podstawowym zadaniem Biura jest przygotowywanie dla Komitetu wniosków w sprawie koordynacji planów gospodarczego rozwoju krajów członkowskich oraz bezpośrednie współdziałanie w organizacji współpracy ich centralnych organów planowania. Przez Biuro organy R.W.P.G. utrzymują stałą bezpośrednią więź z państwowymi organami planowania; członkami Biura są zastępcy przewodniczących centralnych organów planowania krajów Rady; siedzibą Biura jest Moskwa. Stałe komisje zabezpieczają realizację poważnej części celów i zadań Rady; powoływane są przez sesje i działają na podstawie własnych statutów i regulaminów zgodnych z duchem i postanowieniami statutu R.W.P.G. Komisje mają na celu (każda na swoim odcinku) rozwijanie współdziałania w dalszym rozszerzaniu ekonomicznych więzi między krajami członkowskimi, organizowanie ekonomicznej i naukowo-technicznej współpracy, planowego rozwoju poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej, polepszanie i pogłębianie międzynarodowego socjalistycznego podziału pracy, przyspieszanie postępu technicznego, podnoszenie wydajności i organizacji pracy. Aktualnie działa 21 stałych komisji Rady.