Postęp ekonomiczny

Postęp ekonomiczny, proces ulepszania instytucjonalnych warunków gospodarowania. Określony typ własności środków produkcji, będąc podstawą stosunków produkcji, w decydującej mierze przesądza o społecznych warunkach gospodarowania. Wyrazem zinstytucjonalizowania warunków gospodarowania jest ich zalegalizowanie. Normy prawne, poparte autorytetem władzy państwowej, powołują instytucje społeczne, wyrażające określone warunki gospodarowania. Do instytucjonalnych warunków funkcjonowania gospodarki socjalistycznej zalicza się przede wszystkim szeroko pojmowany system planowego kierowania i zarządzania gospodarką. Podstawowymi elementami tego systemu są: zakres kompetencji centralnego ośrodka dyspozycji gospodarczej, jednostek produkcyjnych i innych jednostek administracji gospodarczej, metody sporządzania planu i przekazywania jego dyrektyw oraz mierniki oceny działalności przedsiębiorstw. Do instytucjonalnych warunków gospodarowania należy organizacja więzi produkcyjnych (np. zaopatrzenia i zbytu), jak również trwale stosowane formy podziału — systemy płac i innych zachęt zainteresowania materialnego, system tworzenia cen, system fiskalny, system kredytowy itp. P.e. są takie zmiany w dziedzinie instytucjonalnych warunków gospodarowania, które sprzyjają wzrostowi społecznej wydajności pracy i pełniejszej realizacji zasady gospodarności. P.e. wchodzi w skład postępu społecznego uważanego za ulepszanie warunków wszechstronnego rozwoju społeczeństw. Postęp społeczny, a wraz z nim p.e. w szerokim znaczeniu dokonuje się przez kolejne przechodzenie do następujących po sobie formacji społeczno-ekonomicznych. Każda następna formacja stwarza nowe, „ulepszone”, instytucjonalne warunki gospodarowania. W Polsce termin „p.e.” wprowadzony został do nomenklatury ekonomicznej w Uchwale nr 224 RM z 29 VII 1964, w sprawie p.e. w gospodarce uspołecznionej i organizacji służb ekonomicznych. W publicystyce ekonomicznej termin „p.e.” bywa używany również w sensie bliskoznacznym z terminami „wzrost gospodarczy” lub „rozwój ekonomiczny”.