Zysk nadzwyczajny

Zysk nadzwyczajny, zysk stanowiący rezultat zastosowania udoskonaleń technicznych, lepszej organizacji pracy lub osiągania wyższej od przeciętnej w danej gałęzi wydajności pracy w niektórych przedsiębiorstwach, w danym czasie i na określonym rynku wszystkie towary tej samej jakości mają Jednakową cenę, jednak nakłady pracy żywej i uprzedmiotowionej niezbędne do wytworzenia danego towaru nie wszędzie są takie same. Przedsiębiorstwa, w których koszty są niższe od przeciętnych w danej gałęzi (właśnie na skutek zastosowania lepszej techniki itp.), uzyskują zysk przewyższający zysk przeciętny, czyli r.n. W warunkach gospodarki kapitalistycznej z.n. jest potężnym bodźcem ekonomicznym do wprowadzania postępu w dziedzinie techniki, organizacji pracy, wzrostu wydajności pracy ludzkiej. Przedsiębiorca wprowadza, wyprzedzając innych przedsiębiorców, bardziej nowoczesne narzędzia i maszyny w nadziei uzyskania z.n. Konkurencja jednak zmusza także innych przedsiębiorców do zastosowania nowoczesnej techniki; po pewnym okresie zatem przestaje ona być przywilejem tylko jednego lub kilku przedsiębiorców i staje się powszechnie stosowana w danym dziale gospodarki narodowej, w tym przypadku z.n. znika do chwili ponownego zastosowania przez tego samego lub innego przedsiębiorcę nowocześniejszych metod wytwarzania, obniżając ich koszty produkcji. Jeżeli natomiast przedsiębiorstwo ma monopol (np. korzysta przez pewien czas wyłącznie z patentu) na stosowanie wydajniejszych maszyn i urządzeń, z.n. zostaje utrwalony przez fakt Istnienia monopolu i przekształca się w zysk monopolowy. Zysk monopolowy nie musi wynikać wyłącznie z monopolu posiadania lepszych, bardziej wydajnych urządzeń, może on również powstawać w inny sposób.