Korelacja

Korelacja, pojęcie oznaczające w statystyce, że między danymi cechami lub wielkościami istnieje wzajemne powiązanie. K. występuje np. między plonami owsa i jęczmienia, bowiem okolice, których plony owsa są wyższe, wykazują na ogół także wyższe plony jęczmienia i na odwrót. Jeśli większym wartościom jednej cechy odpowiadają na ogół większe wartości drugiej (jak w przypadku plonów owsa i jęczmienia), k. jest dodatnia, jeśli większym wartościom jednej cechy odpowiadają na ogół mniejsze wartości drugiej, k. jest ujemna. W podanym przykładzie zależność między cechami nie jest zupełnie ścisła, gdyż jednakowym plonom owsa w kilku powiatach mogą odpowiadać niejednakowe plony jęczmienia w tych samych powiatach. Mówi się wtedy, że pomiędzy takimi cechami zachodzi związek korelacyjny (w przeciwstawieniu do związku funkcyjnego, który występuje wówczas, gdy określonej wartości jednej cechy odpowiada jedna, ściśle określona wartość drugiej cechy). Przy związku korelacyjnym nie wchodzi w grę związek między wartościami dwóch cech, lecz związek między wartościami jednej cechy i odpowiadającymi im średnimi wartościami drugiej cechy. Wzór wyrażający taki związek nazywa się równaniem regresji, a linia będąca wykresem tego równania linią regresji. O istnieniu silniejszego czy słabszego związku korelacyjnego można się przekonać sporządzając wykres, w którym na jednej osi odmierza się wartości jednej cechy, a na drugiej — wartości drugiej cechy; otrzymuje się w ten sposób pewien zbiór punktów. Jeśli punkty te układają się w przybliżeniu wg pewnej linii, świadczy to, że związek jest ścisły, jeśli natomiast punkty są rozproszone, zależność jest słaba. Związek korelacyjny może obejmować także więcej niż dwie cechy. Istnienie k. między jakimiś zjawiskami nie świadczy o występowaniu zależności przyczynowej między nimi. K. może wynikać stąd, że oba zjawiska zależą przyczynowo od jakiegoś trzeciego zjawiska. Zatem, poza stwierdzeniem istnienia k. potrzebna jest zawsze jeszcze rzeczowa analiza zjawisk, która dopiero pozwala na właściwą interpretację stwierdzonej zależności. Zob. też: korelacji współczynniki.