Sprawozdawczość statystyczna

Sprawozdawczość statystyczna, forma (system) przekazywania informacji statystycznych (demograficznych, społecznych, gospodarczych itp.) z badanych jednostek gospodarki narodowej do jednostek prowadzących badania statystyczne. Do przekazywania informacji najczęściej stosowane są formularze sprawozdawcze. Wypełniony formularz jest sprawozdaniem statystycznym składającym się z następujących części: 1. tytułowo-adresowej, w której podawana jest nazwa i adres badanej jednostki, przynależność do odpowiedniej jednostki nadrzędnej, numer statystyczny jednostki, symbol i nazwa sprawozdania statystycznego, okres którego dotyczy sprawozdanie itp.; 2. podstawowej, w której zawarte są dane statystyczne, ujęte zazwyczaj w formie tablic; 3. zawierającej potwierdzenie wiarygodności danych sprawozdawczych podpisami upoważnionych osób (przygotowującej sprawozdanie, kierownika badanej jednostki, głównego księgowego). Oprócz formularzy sprawozdawczych stosowane są w coraz szerszym zakresie inne formy sprawozdawczości, np. meldunki przesyłane dalekopisem, dziurkowane taśmy i karty, taśmy magnetyczne. W miarę postępu mechanizacji i automatyzacji prac ewidencyjno-sprawozdawczych te ostatnie typy przekazywania informacji statystycznych odgrywać będą coraz większą rolę w systemie obiegu informacji. S.s., a w konsekwencji także sprawozdania statystyczne mogą być klasyfikowane zależnie od rodzaju badanej jednostki na sprawozdania Jednostkowe, jeśli dotyczą jednostek elementarnych badanej zbiorowości i na sprawozdania zbiorcze, jeśli dotyczą grup jednostek elementarnych, wchodzących np. w skład jednostki administracyjnej wyższego szczebla. Inny podział s.s. bierze pod uwagę jej zakres i przeznaczenie. Wyodrębnia się np. sprawozdawczość resortową, dotyczącą tylko jednostek podległych właściwemu resortowi i sporządzaną na użytek tego resortu; sprawozdawczość centralną, obejmującą wszystkie jednostki gospodarki narodowej i przeznaczoną bezpośrednio dla centralnej instytucji, organizującej badania statystyczne w kraju. W zależności od kryterium czasu s.s. można dzielić na dekadową, miesięczną, kwartalną, roczną itp. Ze względu na częstotliwość sporządzania rozróżnia się s.s. bieżącą, okresową i jednorazową. W warunkach gospodarki polskiej istnieje centralnie zorganizowany system s.s. W ogólnokrajowym systemie s.s. mogą być rozróżniane układy branżowe, terytorialne, administracyjne itp. Instytucją powołaną do organizowania i nadzorowania systemu s.s. jest GUS. Podstawą do jej sporządzania są: 1. ujęcie danego sprawozdania w rejestrze badań statystycznych prowadzonym przez GUS, oznaczające zgodę na jego wprowadzenie; 2. instrukcje i formularze wydawane przez GUS lub w porozumieniu z nim; 3. obowiązujące systemy klasyfikacji i definicji statystycznych. S.s. wprowadzona bez uzgodnienia z centralnym organem statystyki państwowej jest nielegalna („dzika”). Zgodnie z przepisami prawnymi osoby odpowiedzialne za Jej wprowadzenie podlegają sankcjom karnym. Obowiązki i uprawnienia GUS w zakresie organizacji s.s. określone są w ustawie o statystyce państwowej. System sprawozdawczości łączy się w praktyce z systemem ewidencji, tworząc system ewidencji i s.s. Funkcjonowanie tego systemu powinno być oparte na zasadzie: 1. pełności, znajdującej wyraz w kompleksowym objęciu sprawozdawczością zjawisk demograficzno-społecznych i gospodarczych w całej gospodarce narodowej; 2. jednolitości, której realizacja polega na stosowaniu jednolitych metod badań, jednolitych klasyfikacji i definicji; 3. scentralizowanej organizacji, której spełnienie pozwala uniknąć dublowania sprawozdawczości i umożliwia hierarchiczne zorganizowanie systemu obiegu informacji statystycznych dla różnych szczebli zarządzania i planowania w gospodarce narodowej; 4. zachowania tajemnicy statystycznej, zgodnie z którą podaje się do publicznej wiadomości dane statystyczne w formie opracowań zbiorczych; 5. rzetelności informacji statystycznej.