Państwowe gospodarstwo rolne

Państwowe gospodarstwo rolne, działające w rolnictwie polskim przedsiębiorstwo powołane do prowadzenia gospodarki rolnej opartej na zorganizowanym zespole robotników i pracowników rolnych oraz wyodrębnionym kompleksie majątkowym (obszar gruntów, zabudowania, inwentarz żywy i martwy itp.), będącym własnością państwa. p.G.R. posiada osobowość prawną i działa na zasadach rozrachunku gospodarczego. System zarządzania P.G.R. oparty jest na jednoosobowym kierownictwie; na czele P.G.R. stoi kierownik, a w kombinatach P.G.R., w skład których wchodzi kilka sąsiadujących gospodarstw — dyrektor kombinatu; w P.G.R. istnieje samorząd robotniczy. P.G.R. prowadzi działalność opartą na planie produkcyjnym, sporządzonym na rok gospodarczy, który rozpoczyna się 1 VII danego roku i kończy 30 VI roku następnego. P.G.R. podlega bezpośrednio wojewódzkiemu zjednoczeniu P.G.R. Proces koncentracji w gospodarstwach państwowych dokonuje się w formie tworzenia przedsiębiorstw wieloobiektowych, grupujących zakłady produkcyjne o charakterze rolnym, hodowlanym i przetwórczym. W 1959 zostały powołane wojewódzkie zjednoczenia P.G.R. (WZ PGR) Jako organizacje gospodarcze, posiadające osobowość prawną; podporządkowane są prezydiom wojewódzkich rad narodowych i rozliczają swoją działalność finansową z budżetem WRN. Na szczeblu centralnym problematyką P.G.R. zajmuje się Ministerstwo Rolnictwa za pomocą Generalnego Inspektoratu P.G.R. Podstawowym zadaniem Generalnego Inspektoratu jest przygotowywanie planów rozwoju P.G.R., opracowywanie normatywów i zarządzeń regulujących działalność tych gospodarstw oraz sprawowanie nadzoru nad ich działalnością. W 1972 istniało w Polsce 4941 P.G.R. podległych Ministerstwu Rolnictwa, zatrudniających 392 tys. pracowników i obejmujących 3495 tys. ha gruntów, w tym 2896 tys. ha użytków rolnych.